भारतात गोऱ्या रंगाचे वर्चस्व का?

भारतात रंगवाद खूप वर्षांपासून चालत आलेला आहे एकविसावे शतक असूनसुद्धा गोरा आणि काळा रंगांमध्ये मध्ये भेदभाव होत असतो. ब्राह्मण वैश्य क्षत्रिय शुद्र या चार वर्णामधून ब्राह्मण श्रेष्ठ मानले जायचे. याचे मुख्य कारण त्यांचा रंग होता. फेअरनेस क्रीम आल्यापासून रंगवाद समाजात सामान्य झाला.फेअरनेस क्रीमने  रंग खरंच गोरा होतो का? फेअरनेस क्रीम भारतात कशी प्रचलित झाली? जाणून घेऊया-

फेअरनेस क्रीम मुळे रंग खरंच गोरा होतो का? – आपल्या शरीरात मेलानिन या रंगद्रव्यामुळे आपल्या शरीराचा रंग ठरतो. प्रत्येक व्यक्तीमध्ये मेलानिनचे प्रमाण वेगवेगळे असते. फेअरनेस क्रीम फक्त उन्हापासून आपले संरक्षण करते ज्यामुळे शरीरातील मेलानिनचे प्रमाण स्थिर राहते.मेलानिन अनुवंशिक असल्यामुळे आपण त्याचे प्रमाण बदलू शकत नाही. फेअरनेस-क्रिमच्या कंपण्यांची रंग गोरा करण्याची हमी खोटी आहे. फेअरनेस क्रीम मुळे रंग गोरा होत नाही. टँनिंग मुळे रंग बदलू शकतो पण मूळ रंग आयुष्यभर तसाच राहतो. त्यामुळे काळ्या रंगाच्या लोकांना रंग बदलवण्यासाठी जे आजपर्यंत हिणवले गेले आहे ते सगळे व्यर्थ आहे.

फेअरनेस क्रीमचे मार्केट आणि त्याचा इतिहास – पहिली फेअरनेस क्रीम अफगाण सनौ 1919 मध्ये भारतात आली. 1975 मध्ये ‘हिंदुस्थान युनिलएव्हरने ‘फेअर अँड लवली’ भारतात आणली आणि कमी कालावधीत ती प्रसिद्ध झाली. 1980 मध्ये फेअरनेस क्रीम च्या मराठी घरोघरी दिसू लागल्या. त्यांच्या जाहिरातीत महिला काळ्या रंगाच्या असल्यामुळे त्यांना नवरा भेटत नाही, समाजात आदर भेटत नाही आणि फेरन लवली वापरल्यामुळे त्यांचा गोरा रंग होतो असे दाखवले गेले. अशा प्रकारच्या जाहिराती अजूनही दाखवल्या जातात.फेअरनेस क्रीमचे भारतातील मार्केट खूप मोठे आहे. 2019 मध्ये फेअरनेस क्रीमची 3000 कोटींची उलाढाल झाली. ब्लिच मार्केटच्या आढाव्या नुसार फेअरनेस क्रीमचा महसूल 2023 पर्यंत 5000 कोटींपर्यंत जाऊ शकतो. 2019 वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन च्या अभ्यासानुसार भारतातील स्किन केअर मार्केट मध्ये फेअरनेस क्रीमचा 50% शेअर आहें. गार्नियर, निवेया, पॉंड्स यासारख्या मोठ्या कंपनी फेअरनेस क्रीमच्या व्यापारामध्ये वर्चस्व करतात.बॉलिवूड प्रसिद्ध आणि श्रीमंत सेलिब्रिटी फेअरनेस क्रीमचे ब्रॅण्डिंग करतात. शाहरुख खान दीपिका पदुकोण, यामी गौतम, प्रियंका चोपडा या मध्ये समाविष्ट आहे. एवढा पैसा आणि प्रसिद्धी असूनही त्यांना फेअरनेस क्रीमला बढावा देण्याची काय गरज आहे हा प्रश्न समाजाला पडण्यासारखा आहे. प्रियंका चोपडा ने 2009 मध्ये पॉंड्स क्रीम ची एक आक्षेपहार्य जाहिरात केली होती. त्यामध्ये असे दाखवले होते की प्रियंका चोप्राचा रंग काळा असल्यामुळे तिचा नवरा तिला सोडून जातो जेव्हा ती क्रीम लावून गोरी होते तेव्हा तो तिच्याकडे परत येतो.ओप्राह विन्फ्रेला दिलेल्या नुकत्याच एका मुलाखतीत प्रियंका चोपडाने जाहिरात केल्याचे पश्चाताप होत असल्याचे व्यक्त केले.

समाजातील रंगवाद – काळा रंग म्हणजे कुरूप  गोरा रंग म्हणजे सुंदर अशी व्याख्या खूप वर्षांपूर्वी तयार झाली. लग्न करताना गोरी मुलगीच हवी. मुलीचा रंग जर काळा किंवा सावळा असेल तर ती लग्नासाठी पात्र ठरत नाही. शाहरुख खानचा एका जाहिरातीचे टॅग लाईन ‘कंधा नहीं बंदा बन’ याचा अर्थ असा की मुलगा काळा असेल तर त्याला काहीच महत्व नाही तोह गोरा असेल तरच चांगला दिसेल.अग काळी दिसते  चेहऱ्याला काय लावते? अरे काळा दिसतोय काहीतरी चेहऱ्याला लाव तरच तुला मुलगी भेटेल. असे वाक्य ज्यांचा रंग काळा किंवा सावळा आहें त्यांना दैनंदिन जीवनात ऐकायला भेटतात.गोरा रंग म्हणजे सुंदर. समाजात गोर्या रंगाचे काळ्या रंगावर वर्चस्व आहें. भारतातील लोक अमेरिका ‘ब्लॅक लाईव्हस मॅटर’ चळवळीचे समर्थन करतील आणि काळ्या रंगाच्या लोकांना हीनवतील हा दांभीकपणा आता सामान्य होत चालला आहे. नुकतेच हिंदुस्तान युनिलएव्हर कंपनीने फेयर अँड लवली मधुन फेयर शब्द काढून टाकला. फेयर अँड लवलीने रिब्रँडिंग केल्यामुळे रंगवाद संपेल का? फेयर अँड लवलीची मॉडेल गोरी आहे  त्यांच्या जाहिरातींचा उद्देश अजूनही काळ्या लोकांना दुय्यम दर्जाचे दाखवण्याचाच आहे. त्यामुळे समाजात अशाप्रकारच्या जाहिरातींचा परिणाम होणारच.