गेल्या दोन वर्षापासून दोन हजार रुपयाच्या नोटा छापल्याच नाहीत
गेल्या दोन वर्षात दोन हजार रुपयांच्या नोटा नाही आहेत असे सोमवारी सरकारने लोकसभेत सांगितले. भारतातील सर्वात उच्च किंमत असलेल्या या चलनाचे प्रमाण कमी झाले असूनही त्याची छपाई बंद आहे.
यावर लेखी उत्तरात अर्थराज्यमंत्री अनुराग सिंग ठाकूर यांनी असे सांगितले की ३० मार्च २०१८ पासून दोन हजार रुपयांच्या ३३६२ दशलक्ष नोटा प्रचलित होत्या. या नोटा देशातील एकूण चलनाच्या ३.२७ टक्के व्हॉल्यूम आणि ३७.२६ टक्के ट्रेड चा भाग म्हणून मोजला जात होता.
२ फेब्रुवारी २०२१ रोजी दोन हजार रुपयांच्या २४९९ दशलक्ष नोटा प्रचलित असून त्या आता बँक नोटांच्या व्हॉल्यूमच्या २.०१ % तर एकूण चलन मूल्याच्या १७.७८% एवढ्या आहेत.
“विशिष्ट किमतीच्या नोटांच्या छपाईचा निर्णय एक विषम चलन समूह प्रचलित राहण्यासाठी व जनतेची व्यवहारिक मागणी सुलभ करण्यासाठी सरकार आरबीआय सोबत सल्लामसलत करून घेते.”
ते म्हणाले, “सन २०१९-२० आणि २०२०-२१ या कालावधीत २००० रुपयांच्या नोटा छापण्यासाठी कोणतेही अडथळे व निर्बंध ठेवण्यात आले नाही.”
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (आरबीआय) २०१९ मध्ये म्हटले होते की २०१६-१७ या आर्थिक वर्षात २,००० रुपयांच्या ३५४२.९९१ दशलक्ष नोटा छापल्या गेल्या. परंतु २०१७-१८ साली फक्त १११.५०७ दशलक्ष नोटा छापल्या गेल्या. आणि २०१८-१९ मध्ये हा आकडा ४६.६९० दशलक्ष वर घसरला. एप्रिल २०१९ पासून २००० च्या कोणत्याही नवीन नोटा छापल्या नाही गेल्या.
या निर्णयाला उच्च मूल्यांच्या चलन जमा होण्यापासून रोखण्याचा प्रयत्न आणि अशाप्रकारे काळ्या पैशावर अंकुश ठेवण्यासाठी घेतल्याचे सांगितले जात आहे.
